Tính đặc biệt của hàng hoá sức lao động có gì khác biệt?

[Vantaitrungtin]

Trong nền kinh tế thị trường, hàng hoá là khái niệm quen thuộc. Tuy nhiên, trong số rất nhiều loại hàng hoá, hàng hoá sức lao động được xem là đặc biệt nhất. Vậy tại sao hàng hoá sức lao động lại là hàng hoá đặc biệt? Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ bản chất sâu xa của loại hàng hoá này.
1. Khái niệm hàng hoá sức lao động
Hàng hoá sức lao động là toàn bộ khả năng về thể lực và trí lực tồn tại trong một con người – thứ có thể được sử dụng trong sản xuất, để tạo ra các giá trị mới. Nói cách khác, khi người lao động bán "hàng hoá" của mình, họ không bán bản thân mà bán khả năng lao động trong một thời gian nhất định.

2. Những lý do khiến hàng hoá sức lao động trở nên đặc biệt
Khác với các loại hàng hoá thông thường như gạo, thép hay điện thoại, hàng hoá sức lao động có những đặc điểm rất riêng biệt:
a. Tạo ra giá trị lớn hơn bản thân nó

• Hàng hoá thông thường chỉ trao đổi đúng với giá trị của nó.
• Trong khi đó, hàng hoá sức lao động lại có khả năng tạo ra giá trị thặng dư – tức là tạo ra một lượng giá trị lớn hơn chi phí đã bỏ ra để mua nó.
• Đây chính là cơ sở của lợi nhuận trong sản xuất tư bản chủ nghĩa.

b. Gắn liền với con người – một thực thể sống

• Hàng hoá sức lao động không thể tách rời con người.
• Việc sử dụng nó đồng nghĩa với việc sử dụng bản thân người lao động – điều này kéo theo yếu tố đạo đức, pháp lý, nhân quyền.

c. Có giới hạn về thời gian, sức khoẻ và tinh thần

• Không như máy móc có thể hoạt động 24/7, con người cần nghỉ ngơi, ăn uống, chăm sóc tinh thần.
• Điều này khiến sức lao động trở nên động, thay đổi và phụ thuộc nhiều yếu tố hơn các loại hàng hoá khác.

d. Phải được tái sản xuất hàng ngày

• Người lao động cần chi tiêu cho ăn uống, học tập, y tế… để duy trì khả năng lao động.
• Tức là chi phí sản xuất hàng hoá sức lao động không chỉ nằm ở bản thân họ, mà còn ở cả xã hội.

3. Vai trò của hàng hoá sức lao động trong nền kinh tế
Hàng hoá sức lao động giữ vai trò then chốt trong quá trình sản xuất hàng hoá:

• Là nguồn tạo ra giá trị mới trong chuỗi giá trị.
• Quyết định năng suất lao động, chất lượng sản phẩm.
• Là yếu tố then chốt trong phân phối thu nhập và hình thành giai cấp trong xã hội tư bản.

4. So sánh với các loại hàng hoá khác

Bản chất	Vật thể, sản phẩm cụ thể	Khả năng của con người
Khả năng tạo ra giá trị thặng dư	Không	Có
Tồn tại độc lập với con người	Có	Không
Cần tái tạo hàng ngày	Không	Có

5. Tại sao tư bản lại “thèm khát” hàng hoá sức lao động?
Chính vì hàng hoá sức lao động tạo ra giá trị lớn hơn chi phí mua nó, nên nhà tư bản luôn tìm cách:

• Mua rẻ nhất có thể (trả lương thấp).
• Tận dụng tối đa thời gian lao động (tăng ca, bóc lột).
• Giảm chi phí tái sản xuất sức lao động (cắt giảm phúc lợi xã hội…).

Đây là bản chất của bóc lột trong xã hội tư bản, và lý do khiến hàng hoá sức lao động không chỉ đặc biệt mà còn là đối tượng đấu tranh giữa người lao động và người sử dụng lao động.
Hàng hoá sức lao động là hàng hoá đặc biệt vì:

• Nó khác biệt hoàn toàn về bản chất so với các loại hàng hoá khác.
• Nó tạo ra giá trị thặng dư – nguồn gốc lợi nhuận trong nền sản xuất tư bản.
• Nó gắn với quyền lợi, nhân phẩm và đời sống của con người.

Hiểu đúng bản chất hàng hoá sức lao động giúp mỗi người nhận thức rõ hơn vai trò của mình trong xã hội, đồng thời thúc đẩy các chính sách lao động công bằng, nhân văn hơn.